Onderzoek en ondernemerschap

De klimaatverandering vraagt om een maatschappelijke transitie waarin de wetenschap een essentiële rol speelt. In 2023 heeft de UT het Climate Centre gelanceerd, een levendige gemeenschap die de transitie naar een veerkrachtige, koolstofarme samenleving mogelijk maakt door transdisciplinaire oplossingen voor de klimaatverandering te bevorderen in onderwijs en onderzoek. Zo is in 2023 de Hydrogen UT community (HYUT) ontwikkeld. Het beoogt de grenzen van op waterstof gebaseerde oplossingen te verleggen en de positie van de UT als leider op het gebied van onderzoek en onderwijs rond duurzame energie te versterken. Het dreigende tekort aan drinkwater benadrukt de noodzaak voor onderzoek naar technologieën voor waterzuivering, waarbij membraantechnologie een van de meest veelbelovende oplossingen is. De UT heeft in 2023 op de campus het waterlab geopend, een testcentrum voor onderzoek en educatie op het gebied van water- en membraantechnologie.

Bijdragen aan een duurzame staalsector

De missie van het consortium ‘Groeien met Groen staal’ is een circulaire, CO2-neutrale en high-tech staalsector in 2050. Het door het groeifonds gehonoreerde onderzoeksvoorstel dat bij de UT een thuisbasis heeft in de faculteit ET (ook BMS en EEMCS zijn betrokken) gaat over het implementeren van circulaire ketens en het verminderen van emissies om daarmee de transformatie naar een duurzame staalsector met vijf jaar te versnellen. Onderzocht wordt bijvoorbeeld hoe je schoner staal kunt maken met behulp van waterstof en meer recycling, en tot wat voor staal dat nieuwe maakproces leidt.

Ook op het gebied van gezondheidszorg zijn resultaten geboekt:

• De veiligheid en werkzaamheid van voedsel en medicijnen kan worden onderzocht met behulp van ‘Organ-on-chip’ (OoC), op een chip gekweekte mini-organen. In 2023 ontving de UT van NWO ruim M€ 3 voor het Organ-on-Chip Development Center onder leiding van Andries van der Meer (faculteit S&T). Door het samenbrengen van alle relevante infrastructuur voor OoC-ontwikkeling in één faciliteit, zullen wetenschappelijke doorbraken mogelijk zijn.

• Islam Khalil (faculteit ET) toonde met verschillende andere onderzoekers aan dat millirobots, ontwikkeld om door bloedvaten te navigeren, in staat zijn om stabiele rechte stukken met de bloedstroom mee en tegen de stroom in te zwemmen. In een samenwerking met Radboudumc en Triticum Medical wordt momenteel gewerkt aan verdere ontwikkeling van deze millirobots, met als doel draadloos bloedstolsels te verwijderen. Dit kan aanzienlijke impact hebben op de behandeling van vasculaire aandoeningen.

• Onderzoekers van ons Surgical Robotics Lab hebben microrobots ontwikkeld van één millimeter groot die samen passieve objecten in 3D-omgevingen kunnen oppakken, verplaatsen en in elkaar zetten. Deze doorbraak opent nieuwe mogelijkheden voor baanbrekende biomedische toepassingen, waarbij microrobots in de toekomst mogelijk samenwerken om tijdens operaties complexe taken uit te voeren in ontoegankelijke delen van het lichaam. 'Het is bijna magie', zegt Franco Piñan Basualdo (faculteit ET).

Investeren in chiptechnologieën helpt de EU bij het realiseren van de ambitie om voor chips minder afhankelijk te worden van Azië en de VS. Twente groeit steeds meer uit tot een centrum voor fotonica en halfgeleiders en wil via de ontwikkeling van chips een bijdrage leveren aan de Europese productie. Chip designer Bram Nauta levert hier al een belangrijke bijdrage aan. In 2023 investeerde TwenteBoard in ChipTech Twente om nationale en internationale lobby mogelijk te maken en in Europees verband onderzoeksprojecten op te zetten. Het nationale ecosysteem voor fotonische chips, PhotonDelta, en de provincie Overijssel droegen bij aan de in de toekomst mogelijk te realiseren productiefaciliteit voor fotonische chips: New Origin. New Origin is een 100 procent dochter van de UT Holding, voortgekomen uit het MESA+ NanoLab.

Samenwerking tussen vakgebieden en met het bedrijfsleven is essentieel. Een greep uit nieuwe samenwerkingen waarmee we bovendien succesvol zijn in het verkrijgen van externe financiering: 

• De UT start negen publiek-private onderzoeksprojecten in samenwerking met Holland High Tech, de topsector High-Tech Systemen en Materialen (TKI HTSM). In totaal 18 promovendi en vier postdoctorale onderzoekers krijgen de kans om nieuwe technologieën te ontwikkelen langs de roadmaps Health Care, Semiconductor Equipment, High-Tech Materials, ICT, Systems Engineering, Smart Industry en Advanced Instrumentation.

• Met steun vanuit het Nationaal Groeifonds gaat de UT samen met ruim 330 partijen uit het bedrijfsleven en kennisinstellingen samenwerken aan nieuwe hoogtechnologische machines en productietechnologieën. NXTGEN-HIGHTECH, waar de UT mede-initiatiefnemer van is, is in 2023 van start gegaan. Ook dit programma beoogt de Nederlandse economie een boost geven op het gebied van oplossingen voor diverse problemen binnen de topsector HTSM.

• De UT is goed vertegenwoordigd in de derde ronde van het Nationaal Groeifonds. We zijn partner in de gehonoreerde Groeifondsvoorstellen van Deltaplan Valorisatie, Holomicrobioom, DUTCH, 6G-infrastructuur en toepassingen, POLARIS, Groeien met groen staal (zie parel hierboven), Circulaire Zonnepanelen en Circulaire batterijen uit minder-kritieke grondstoffen.

• De UT neemt deel aan elf van de negentien consortia die zijn gehonoreerd met middelen uit de vierde financieringsronde van het programma ‘Onderzoek op Routes door Consortia (NWA-ORC). Een gehonoreerd project uit de middelgrote categorie is Zandsuppleties voor een klimaatbestendige kust van Jebbe van der Werf (faculteit ET). Een project uit categorie groot is Ontwikkeling van slimme skills voor de smart industry sector van Maaike Endedijk (faculteit BMS). De UT is vertegenwoordigd binnen één project in de categorie kleine aanvragen, vijf in de middelgrote aanvragen en ook vijf (van de zes) in de grote aanvragen.

De UT en onderzoeksinstituut TNO hebben al een lange geschiedenis van samenwerking op het gebied van maatschappelijke vraagstukken. In 2023 is een traject gestart om dit verder te concretiseren. De volgende vier thema’s staan centraal: Integrated Photonics, Bio/Microsystems, Intelligent Diagnostics and Predictive Maintenance en Digital Asset Lifecycle Management for Construction. Intentie is om onderzoekers van beide organisaties ook fysiek vanaf de campus te laten werken.

Naast projecten, zijn er andere vormen van (onderzoeks)samenwerkingen waarmee we bijdragen. Het Robotics Centre, Living Innovation Lab en FIP-Advanced Manufacturing Centre zijn voorbeelden uit 2023 waarin we met partners binnen en buiten de universiteit een positieve bijdrage leveren aan maatschappelijke thema’s:

• In 2023 is het Robotics Centre geopend waar wetenschappelijke en maatschappelijke kennis elkaar vinden in veilige, ethische, effectieve en mensgerichte robotica. Het centrum richt zich op diverse toepassingen, zoals medische zorg, industriële processen en het dagelijks leven. Het multidisciplinaire centrum brengt onderwijs, onderzoek en valorisatie samen.

• De bouw van LiLa, een afkorting van Living Innovation Lab, is gestart in 2023. Na voltooiing gaat het functioneren als een onderzoeks-, innovatie- en onderwijslaboratorium op de gebieden Earth Structures and Dynamics, Water Cycle and Climate, Urban Spaces and Infrastructures en Ecosystems and Food security. Wetenschappelijke en maatschappelijke uitdagingen vormen de kern van het lab.

• Het Advanced Manufacturing Centre (AMC) is in 2023 op het Kennispark geopend om de maakindustrie te ondersteunen bij de digitale transitie naar Smart industrie en Industrie 4.0. Het centrum maakt het voor fabrikanten mogelijk om slimme industriële oplossingen te ervaren en te verkennen. Het biedt een platform waar bedrijven ideeën en alternatieven kunnen uitproberen voordat ze zich committeren aan grote investeringen. Dit is vooral belangrijk voor kleine bedrijven die zich geen eigen onderzoek- en ontwikkelingsfaciliteit kunnen veroorloven.

Het Kennis Transfer Office (KTO) van de UT helpt onderzoekers bij het creëren van impact vanuit het onderzoek door kennis over te dragen aan bestaande of nieuwe bedrijven. Het KTO is verantwoordelijk voor de initiële screening van de resultaten op potentiële marktkansen en kan indien dit voor de business case benodigd is overgaan tot het beschermen van de kennis middels een octrooiaanvraag. In 2023 zijn 33 nieuwe octrooiaanvragen ingediend, 9 NWO Take-off fase 1 subsidies binnengehaald net als 10 vouchers uit de Thematische Technology Transfer programma’s en een NWO demonstrator grant. Tijdens het Entrepreneurial Researcher Program ontwikkelden deelnemers kennis en vaardigheden om business kansen te identificeren, 63 onderzoekers namen eraan deel. In 2023 zijn verder 10 kennistransfer deals gesloten en 5 nieuwe spin-offs opgericht: Chrn On chip biotechnologies B.V., WearM.AI B.V., Fetch B.V., Ecomoni en Avatarts.report. De inkomsten uit licenties en overdrachten bedragen in 2023 k€ 100. Wanneer de kennis wordt overgedragen aan spin-offs in ruil voor aandelen, dan worden deze aandelen ondergebracht bij de University of Twente Holding (UTH). UTH heeft op dit moment 42 spin-offs in haar portefeuille. UTH heeft ook enkele relevante venture capital fondsen aan het Twentse Ecosysteem verbonden door een kleine investering in deze fondsen te doen. Daarnaast draagt UTH bij aan de realisatie van een MedTech Factory en de ontwikkeling en opzet van New Origin, een productiefaciliteit van fotonische chips. 

Investering in spin-off

SuperLight Photonics is een spin-off van de UT met de ambitie om een leidende speler in breedbandige ofwel witlicht lasers te worden. De platformtechnologie vindt haar toepassing onder andere in spectrometrie, OCT, gewasbeheer, oppervlakte-inspectie en detectie van vervuiling, SuperLight Photonics loopt voorop in het creëren van Photon-IC (PIC) oplossingen. Inspelend op het momentum binnen de fotonicasector draagt SuperLight Photonics bij aan een technologisch geavanceerde en duurzame toekomst. In 2023 heeft de Nederlandse Deep Tech-investeerder DeepTechXL samen met Oost NL geinvesteerd in Superlight Photonics. Met deze investering kan SuperLight Photonics de platformtechnologie door ontwikkelen tot nieuwe producten en (sub)systemen.

Het KTO is ondergebracht bij Novel-T en ook UTH werkt nauw samen met Novel-T. Novel-T is een samenwerking tussen UT, Saxion Hogeschool, provincie Overijssel, Twente Board en de gemeente Enschede. Novel-T stimuleert het ontwikkelen van ondernemerschapsvaardigheden. START workshops bereikte 4.579 studenten en 524 onderzoekers en meer dan 147 studententeams hebben hun business case laten valideren. START Advanced ondersteunde 50 start-ups en scale-ups die in eerdere jaren zijn ontstaan bij verdere groei. Internationale missies namen deel aan Collision Toronto, London Tech Week, Digital Demo Day, Digital Summit EUREGIO, SLUSH Helsinki en CES Las Vegas waarbij 31 startups aansloten. Op onze campus vond Slush’D plaats, een lokale versie van het grootste startup festival SLUSH Helsinki. Ondernemerschap wordt verder gestimuleerd door eigen events waar regionale clusters Medtech, Chiptech, unmanned systems, mechatronica en robotica een belangrijk plaats hebben. Via SMART wordt gezorgd voor verbinding met het MKB. In de vorm van stages, afstudeeropdrachten, challenges en studieprojecten gingen studenten met vraagstukken aan de slag. In 2023 zijn honderden MKB-ers geholpen met de inzet van duizenden studenten. Zo zijn via Novel-T SMART 106.339 studentenuren gekoppeld aan deze challenges. Daarnaast zijn met behulp van GROW 8 succesvolle bedrijven (scale-ups) begeleid om door te groeien tot sterke bedrijven. 

De UT is versterkt in 2023. De wetenschappelijke staf is gegroeid, nieuwe hoogleraren zijn benoemd (zie bijlage Oraties en afscheidsredes) en 2.570 refereed publicaties zijn verschenen in onze onderzoeksdomeinen. Uit de sectorplannen Bèta en Techniek zijn in 2023 bijna alle posities ingevuld en de in het Bestuursakkoord 2022 gecreeerde ruimte voor nieuwe, aanvullende sectorplannen levert ons inzet voor Social Sciences & Humanities, Bèta II (aard- en milieuwetenschappen) en Techniek II op. Hiertoe ontving de UT in 2023 M€ 9,8.

De omzet tweede geldstroom steeg van M€ 27,1 in 2022 naar M€ 28,8 in 2023 en de derde van M€ 59,7 naar M€ 70,3. De totale externe middelen stegen dus van M€ 86,8 naar M€ 99,1. We zetten ons in deze stijgende lijn door te zetten. Transparantie is daarbij belangrijk. Beïnvloeding van de inhoud van wetenschappelijke resultaten door geld is immers ongewenst. Omdat in 2022 bleek dat transparantie over nevenwerkzaamheden op Nederlandse universiteiten te wensen overliet, net als over externe financiering van leerstoelen en hoogleraren, is in 2023 samen met andere universiteiten gewerkt aan een uniforme registratie van nevenwerkzaamheden. Deze is in 2024 gepubliceerd op onze website.

Kwaliteit of kwantiteit

Verschillende ontwikkelingen hebben de financiële situatie van universiteiten, waaronder ook die van de UT, nadelig beïnvloed. Het vinden van externe financiering is daardoor van steeds groter belang voor de continuïteit van de UT. Kiezen we ervoor om vooral in te spelen op een lange termijn perspectief met financieringsmogelijkheden passend bij ons profiel en waarin we excelleren of voor een kortere termijn oplossing door alle kansen die voorbij komen aan te grijpen?