Een duurzame instelling

Als opleider, werkgever en beheerder van de enige echte oorspronkelijke universiteitscampus in Nederland voelt de UT een grote verantwoordelijkheid om duurzaamheid te integreren in het onderzoek, onderwijs en de bedrijfsvoering.

Vier concrete afspraken op het gebied van duurzaamheid zijn het resultaat van een serie Sustainability Dialogues. Het gaat om zichtbaarheid vergroten, klimaatverandering integreren in het curriculum, transparantie vergroten en samenwerking met de fossiele industrie evalueren. Met de oproep aan onze samenwerkingspartners in de fossiele industrie en energiesector om zich te committeren aan het Parijs-akkoord maakten we een start met de invulling van de vierde actie. Een nieuwe UT commissie zal relevante onderzoeksprojecten gaan beoordelen op de bijdrage aan de klimaatdoelstellingen, op een vergelijkbare manier als toetsingscommissies op het gebied van de (medische) ethiek.

De Sustainable Development Goals (SDG's) zijn concrete doelen gericht op het oplossen van grote maatschappelijke problemen. Een analyse van UT publicaties 2018-2023 toont dat de UT met name bijdraagt aan Goede gezondheid en welzijn (SDG 3, 1.961 publicaties), Industrie, innovatie en infrastructuur (SDG 9, 1.011 publicaties) en betaalbare en duurzame energie (SDG 7, 1.072 publicaties). Als we de UT vergelijken met andere universiteiten springen met name industrie, innovatie en infrastructuur (SDG 9), klimaat actie (SDG 13) en Duurzame steden en communities (SDG 11) eruit. 

Bron: SciVal

De door studenten gerunde Green Hub is een belangrijke aanjager op het gebied van duurzaamheid. De Green Hub droeg bij aan de sustainability dialogues en organiseerde talloze andere evenementen variërend van tientallen tot honderden bezoekers. Met enthousiasme organiseerden de 30 studenten van de Green Hub bijeenkomsten, presentaties, workshops en een duurzaamheidsweek (samen met het ROC van Twente en Saxion Hogeschool). Op deze manier hebben zij meer dan duizend studenten, medewerkers en professionals uit het bedrijfsleven bereikt, mensen die allemaal een passie voor duurzaamheid delen. Ze werkten ook aan projecten die de CO₂-uitstoot, het afval en het energieverbruik op de campus verminderden. Daarnaast biedt de Green Talks-podcast een platform voor duurzaam onderzoek en onderwijs.

Op het gebied van bedrijfsvoering heeft duurzaamheid zowel een sociale als ecologische kant. De eerste richt zich op het creëren van een inspirerende en gezonde leef- en werkomgeving: 

• De paragraaf 'Ontwikkelen, erkennen en waarderen' gaat in op duurzame inzetbaarheid en LLO in de organisatie. En 'Onze medewerkers en hun welzijn' licht de gezamenlijke initiatieven voor studenten en medewerkers voor een gezonde werk- en studieomgeving toe. 

• Na het vaststellen van de gedragscode 'Verantwoord alcoholgebruik' in 2022 hebben verschillende koepelorganisaties van de Student Union in 2023 alcohol-convenanten opgesteld. Deze convenanten beschrijven hun aanpak met betrekking tot de verkoop en consumptie van alcohol, evenals de maatregelen om problematisch alcoholgebruik te voorkomen.

• De uitvoering van het rookbeleid op de campus is grotendeels succesvol, met 99% naleving. Een kleine groep houdt zich niet aan het verbod. Een werkgroep Rookbeleid werkt nu samen met studenten als onderdeel van hun minor. Inspecties van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit hebben geleid tot waarschuwingen voor rokers, maar ook tot complimenten voor de aanpak.

Het duurzaamheidsbeleid voor ecologische aspecten is opgebouwd uit 10 thema’s. De doelen richten zich op het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, het minimaliseren van vervuiling, het toewerken naar een circulaire campus, en het versterken van de biodiversiteit. In 2030 wil de UT een CO₂ neutrale campus zijn. De focus blijft liggen op het terugdringen van energieverbruik op de campus. Alle eenheden hadden de taakstelling gekregen om 12% minder energie te verbruiken in 2023. Veel energiebesparende projecten zijn opgestart, de impact daarvan wordt zichtbaar in de komende jaren. De CO₂ data komen, net als de gegevens in de visualisaties van de milieuprestaties, uit de administraties van onze dienst Campus and Facility Management. 

CO₂ footprint

De uitstoot van CO₂ is onderverdeeld in directe uitstoot door de UT (scope 1 en 2) en uitstoot die niet bij de UT plaatsvindt maar wordt veroorzaakt door activiteiten in onze keten (scope 3).

Scope 3 wordt ieder jaar beter in beeld gebracht o.a. met bijdragen van onze leveranciers van producten en diensten. Na de pandemie zijn medewerkers wel weer zakelijk meer gaan reizen, wat te zien is aan de toename tussen 2022 en 2023.  Woonwerkverkeer was gedaald tijdens de pandemie. Alhoewel meer mensen toen vaker thuiswerkten dan nu, is de CO₂ impact van woonwerkverkeer nu vergelijkbaar met de afgelopen jaren. Een verklaring vinden we in de mobiliteitsenquete uit 2022: deze  laat namelijk zien dat de manier van reizen is veranderd sinds de vorige enquete uit 2012.

Sinds 2022 maakt de UT volledig gebruik van groene stroom en worden bijna alle gebouwen verwarmd via het warmtenet. Het uitfaseren van het gasverbruik zorgt voor een forse vermindering van uitstoot van broeikasgassen. In 2022 zijn de CO₂ emissies van het overgebleven gasverbruik (~ 1 miljoen kg CO₂) extern gecompenseerd. In 2023 is ervoor gekozen dit niet te doen vanwege de onzekerheid over de betrouwbaarheid van de methodologieën om de impact van deze projecten te meten. De universiteit komt in 2024 met een alternatief hiervoor.

Emissies van zakenreizen zijn toegenomen en discussies zijn gaande om tot een gedragen doel voor CO₂ reductie op dit thema te komen. De CO₂ voetafdruk is in 2023 t.o.v. 2019 met 70% gedaald, waarvan de helft is gerealiseerd door het inkopen van hernieuwbare elektriciteit. De vermindering in de categorie inkoop van goederen en diensten is niet alleen toe te schrijven aan verbeterde praktijken. Namelijk, voor de berekening van de vermindering van de voetafdruk is de UT afhankelijk van de beschikbaarheid van data door leveranciers. Op de website wordt de CO₂ footprint geupdatet wanneer meer gegevens beschikbaar komen.

De bestellingen van standaard vegetarische (door de UT betaalde) lunches zijn toegenomen van 34% naar 60% in 2023. Ook is in 2023 in samenwerking met Greendisch, een expert in duurzame voeding, en cateraar Appèl een nieuw aanbod ontwikkeld dat lekker en gezond is en minder belastend. Dit heeft geleid tot aanzienlijk minder milieu-impact van de top 5 maaltijden.

In 2023 is de UT Train Map bijgewerkt: een kaart met bestemmingen waarmee de CO₂-impact en het gemak van reizen met de trein en het vliegtuig eenvoudig met elkaar vergeleken kunnen worden. Doel is medewerkers en studenten aan te moedigen voor reizen onder de 800 kilometer de trein te nemen (wat de norm is binnen de UT). In vergelijking met 2019 is in 2023 meer gevlogen. De totale CO₂ emissies zijn  echter verminderd met 20% vergeleken met ijkjaar 2019.

We nemen maatregelen om klimaatinstallaties efficiënter in te regelen en verspilling te voorkomen. Een alarm op zuurkasten die onnodig open bleven staan heeft al geleid tot serieuze besparingen. Het gasverbruik is verminderd met 45% vergeleken met 2019. Gebouwen worden nu verwarmd met stadsverwarming in plaats van aardgas. Dit vermindert de CO₂ emissies van verwarmen. De elektriciteit wordt groen ingekocht d.m.v. certificaten van oorsprong. 

Alle energiestromen bij elkaar laten zien dat er in 2023 een besparing is gerealiseerd van 9% t.o.v. 2022. De beoogde 12% is dus niet bereikt ondanks de gezette stappen. Daarnaast is er de invloed van de milde winter en veranderingen in het gebouwen portfolio. Ook omdat de reductie niet vanzelfsprekend langdurig is, blijft de focus dus op het reduceren van het energieverbruik.